RYS HISTORYCZNY
KOŁA ŁOWIECKIEGO RYŚ W JABŁONCE
Przed II wojną światową i kilka lat po jej zakończeniu tereny łowieckie dzierżawione były indywidualnym myśliwym.
W 1947 roku, kiedy na Orawie unormowały się stosunki polityczne powstało Koło Łowieckie „RYŚ” w Jabłonce. Założycielami Koła byli nieżyjący już myśliwi, m.inn. Franciszek Chowaniec, Józef Szpak, Wendelin Wójciak i Stanisław Burdyl.
Początkowo teren koła obejmował całą Orawę aż do chwili powstania kolejnych kół łowieckich na terenie powiatu nowotarskiego. Koło łowieckie „Sabała” otrzymało teren Borów Orawskich a Koło łowieckie „Ponowa” tereny wsi: Orawka, Piekielnik, Podszkle, Bukowina, Harkabuz i Podsarnie. Granice obwodów przebiegały szlakami komunikacyjnymi.
Koło łowieckie „RYŚ” miało 4 obwody łowieckie obejmujące tereny wsi: Zubrzyca Górna, Zubrzyca Dolna, Orawka, Lipnica Mała, Lipnica Wielka, część Jabłonki, Chyżnego i Podwilka. Ogólna powierzchnia tych obwodów wynosiła ponad 18 tyś. hektarów. W latach siedemdziesiątych odcięto od Koła część wsi Podwilk na rzecz Koła Wojskowego z Krakowa, który to teren w późniejszym czasie przekazano na rzecz Koła „Jeleń” w Jordanowie.
Po II wojnie światowej stan zwierzyny był niski. Powodem tego niewątpliwie był między innymi brak stabilności politycznej i społecznej. W wielu gospodarstwach znajdowała się nielegalna broń służąca do kłusownictwa. Sytuacja zaczęła poprawiać się na przełomie lat 80-tych i 90-tych, kiedy to odnotowano największe stany zwierzyny. Na dzierżawionym terenie bytowały jelenie, sarny, dziki, zające, lisy, kuropatwy, głuszce w lasach Shylca i Polic i cietrzewie w rejonie Jeziora Orawskiego. W latach siedemdziesiątych pojawiły się wilki a w lasach babiogórskich bytowały niedźwiedzie.
KŁ „RYŚ” należy do Stowarzyszenia Ochrony Głuszca, którego było współzałożycielem. W latach 1980 – 2000 kol. Stanisław i Franciszek Miąskowscy prowadzili monitoring głuszca.na terenach dzierżawionych przez nasze koło.
Pierwszy Zarząd Koła składał się z członków założycieli. Długoletnim Prezesem Zarządu był kol.Zieliński Józef oraz Skubik Leon, sekretarzem kol. Wach Stanisław oraz kol. Pierchała Jan a skarbnikiem kol. Zając Józef. Od 1985 roku funkcję Prezesa Zarządu pełnił kol. Alojzy Głowacz, łowczym był kol. Stanisław Miąskowski a skarbnikiem kol. Leonard Miąskowski.
Koło posiadało szereg urządzeń łowieckich. 58 paśników, 135 lizawek, 3 magazyny na karmę oraz 51 ambon. Uprawiano ok. 5 ha. Poletek oraz 2 ha łąk. Myśliwi przepracowywali na rzecz koła około 1000 godzin rocznie. W latach dziewięćdziesiątych Koło odnotowało znaczne sukcesy w walce z kłusownictwem. Wspólnie z Policją wykryto i ujęto kilku kłusowników uprawiających ten nielegalny proceder przy użyciu broni palnej. W okresie tym Koło odnotowywało nieznaczne szkody łowieckie sięgające ok. 1,5 ha.
W roku 1998, dzięki staraniom ówczesnego Zarządu koła do terenu dzierżawionego przez KŁ „RYŚ” dołączono tzw. „otulinę” w rejonie Babiogórskiego Parku Narodowego.
W 2010 roku, po rezygnacji poprzedniego Zarządu został wybrany nowy Zarząd w składzie: kol. Stanisław Marek – Prezes, kol. Józef Tabak – Łowczy, kol. Paweł Hotała- Z-ca Łowczego, kol. Tadeusz Podchalicz – Sekretarz i kol. Roman Grapa – Skarbnik. Po roku pracy obowiązki sekretarza przejął kol. Paweł Hotała.
W powyższym okresie bardzo nasiliły się szkody łowieckie. Konieczne było zacieśnienie współpracy z miejscowymi rolnikami. Pozwoliło to na bezkonfliktowe prowadzenie gospodarki łowieckiej. W dalszym ciągu pojawiały się problemy z kłusownictwem. Wiele ze zgłoszonych spraw umorzono w związku z brakiem wystarczających dowodów.
Wyremontowano szereg urządzeń łowieckich. Jednym z większych przedsięwzięć było zagospodarowanie terenów przy Jeziorze Orawskim, gdzie utworzono zbiornik wodny, w okolicach którego założono kosze lęgowe dla dzikich kaczek.
Dużym wyzwaniem była renowacja kapliczki myśliwskiej, która jest pomnikiem wspominających naszych zmarłych kolegów. Historia pomnika sięga lat 80 – tych. Pierwotnym miejscem pomnika był teren wsi Jabłonka – Magóra. W roku 1985 pomnik został poświęcony przez proboszcza wsi Jabłonka. Konstrukcja pomnika była drewniana co z biegiem czasu doprowadziło do jej uszkodzenia. Ponadto w okolicy pomnika nieodpowiedzialni ludzie nagminnie pozostawiali ogromne ilości śmieci. W celu uratowania tego pięknego pomnika podjęto decyzję o jego renowacji i znalezienia dla niego godnego miejsca. Obecnie dzięki przychylności Pani Emilii Rudkowskiej byłej Dyrektor Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej pomnik stoi przy Kaplicy Matki Bożej Śnieżnej na terenie orawskiego skansenu. Odnowienia pomnika podjęli się myśliwi naszego koła na czele z kol. Ignacym Paniakiem. Po zakończeniu prac pomnik ponownie został poświęcony przez księdza proboszcza Jana Kołodzieja. Myśliwi naszego koła za swój obowiązek biorą pielęgnowanie tego symbolu pamięci naszych kolegów.
Obecnie koło gospodaruje na terenie obwodu nr 231 o powierzchni 16,634 ha, w tym gruntów leśnych 5,279 ha. Utrzymujemy 63 paśniki, 150 lizawek oraz 55 ambon. Co roku prowadzimy zakup kukurydzy, owsa, kapusty, oraz obsiewamy poletka łowieckie w celu poprawy warunków bytowych zwierzyny i ograniczenia szkód wyrządzanych przez zwierzynę.
Od szeregu lat staramy się aktywnie wpływać na zwiększenie pogłowia zająca szaraka. Polowania na ten gatunek odbywają się jedynie okazjonalnie podczas uroczystego polowania wigilijnego i sylwestrowego. Dzięki zaangażowaniu i determinacji myśliwych z roku na rok zauważamy poprawę stanu zająca. Rocznie pozyskujemy ponad 100 lisów. W łowisku pojawił się również jenot, którego z roku na rok jest coraz więcej ale i jego pozyskanie również rośnie. Niestety presja drapieżników skrzydlatych oraz zdziczałych psów i kotów nadal nie pozwala na osiągnięcie stanów zająca sprzed kilkudziesięciu lat. Mimo to nadal staramy się doprowadzić do liczebności zająca wynoszącej min. 6 szt. na 100 ha.
Aby zachęcić kolegów do intensywniejszego zwalczania szkodników od 2014 roku organizujemy konkurs na najlepszego lisiarza sezonu, który to tytuł nagradzany jest drobnym upominkiem.
Co roku organizujemy również konkurs na najładniejsze parostki i najładniejszy wieniec sezonu.
Podczas corocznego przystrzelania broni organizowane są zawody strzeleckie o puchar zarządu.
Staramy się pracować z dziećmi i młodzieżą poprzez organizowanie pogadanek i różnego rodzaju konkursów o tematyce przyrodniczej.
Zacieśniamy współpracę z Policją. Obecnie w naszych szeregach jest 5 strażników łowieckich.
Od kilku lat prowadzimy akcję sprzątania łowiska. W bieżącym roku zebraliśmy ok. 6000 litrów śmieci. O akcji poinformowaliśmy lokalne media co mamy nadzieję wpłynie na świadomość nieodpowiedzialnych osób zaśmiecajacych nasze łowisko.